OSASUN MENSTRUALA,
EZ DA OSASUN KONTUA SOILIK
OSASUN MENSTRUALA GIZA ESKUBIDE BAT DA
Osasun menstruala ongizate fisiko, mental eta sozial osoko egoera bati dagokio, eta ez soilik hilekoaren zikloarekin lotutako gaixotasun edo gaitzik ezari.
Hilekoaren osasuna giza eskubide bat da, erabakigarria gizateriaren erdiaren bizi-proiekturako. Hilekoaren osasuna lortzeak esan nahi du emakumeek, neskek eta bizitzan zehar hilekoaren zikloa bizi duten pertsona guztiek honako hauek egin ditzaketela:
-
Bere adinerako eta testuingururako egokia den informazioa eskuratzeko aukera izatea.
-
Beren gorputzak zaintzea hilekoaren zikloan zehar (autozainketa, higienea, erosotasuna, pribatutasuna eta segurtasuna).
-
Hilekoaren zikloarekin lotutako molestia eta afekzioen diagnostikoa, tratamendua eta arreta egokia izatea.
-
Errespetuzko ingurune positiboa edukitzea, hilekoaren zikloari dagokionez, estigmarik gabekoa.
-
Bizitzako esparru guztietan parte hartzeko eta nola parte hartu nahi duten erabaki ahal izatea hilekoarekin lotutako bazterketarik, murrizketarik, diskriminaziorik, hertsadurarik eta indarkeriarik gabe.
POBREZIA MENSTRUALAK AUKERAK KENTZEN DIZKIE EMAKUMEEI ETA NESKEI
Populazio aberatsenen eta pobreenen arteko hilekoaren produktuen erabileraren aldea %50etik gorakoa da.
Pobrezia menstrualak neska, emakume eta hilekoaren zikloa bizi duten pertsona askok aurre egin behar dioten borroka deskribatzen du, hilekoaren produktuak ezin ordaintzeagatik, saneamendu- eta higiene-instalazio segururik ez izateagatik, baita osasun menstruala kudeatzeko behar den hezkuntza edo ezagutze eza dela eta.
Hilekoaren zikloa duten eta landa eremuan bizi diren neska eta emakumeen % 10ek ezin dute hilekoaren produkturik eskuratu. Osasunaren Mundu Erakundearen eta UNICEFen datuen arabera, Etiopiako landa eremuetan dauden 5 nerabe eta emakumetik 1ek ez du hilekoaren produkturik erabiltzen. Munduko beste leku askotan bezala, hostoak, trapuak, egunkariak edo beste elementu inprobisatu batzuk erabiltzen dira konpresa gisa. Modu honetan, haien osasunerako eskubidea urratzen da, infekzioak jasateko arrisku handia izanik, lotsa eta ondoeza sorraraziz gain.
Testuinguru sozialak, politikoak, ekonomikoak, ingurumenekoak eta kulturalak direla eta, hilerokoak okerrera egin dezake nesken, emakumeen eta hilekoaren zikloa bizi duten beste pertsona batzuen bizi-kalitatean, haien duintasuna urratuz.
HILEKOAREN INGURUKO MITOEK POBREZIA IRAUNARAZTEN DUTE
Hilekoak historikoki konnotazio negatiboak eta tabuak izan ditu kultura askotan.
Zein neskatok edo emakumek ez du inoiz eufemismoren bat erabili hilekoa aipatzeko? "Pintorea etorri zait", "egun horietan nago", "nesken gauzak"edo "lehengusinak bisitatu nau". Hilekoa tabu bat izan da eta oraindik da munduko kultura askotan, eta hori hizkuntzan islatzen da.
Herrialde batzuetan, hilekoa duten neskak eta emakumeak ezpurutzat edo ukiezintzat hartzen dira, eta horrek mugitzeko eta espazio jakin batzuetara iristeko askatasuna murrizten die. Mito batzuen arabera, hilekoa duten neskek eta emakumeek elikagai jakin batzuk ukitzen badituzte, horiek usteldu egingo dira. Kultu-lekuetan ere ezin dira sartu, eta isolatuta egon behar dute. Tanzanian, neska askori debekatu egiten zaie ekitaldi sozialetan parte hartzea eta familiako kideak bisitatzea hilekoaren zikloan zehar. Hilekoaren inguruko estigma oso hedatuta dago, eta nerabeak askotan lotsatuta sentitzen dira edo gaiari buruz argi eta garbi hitz egiteko gai ez direla sentitzen dute.
Arau soziokulturalek, estigmak, aurreiritziek eta menstruazioari buruzko tabuek eragina dute neskek, emakumeek eta hilekoaren zikloa esperimentatzen duten gainerako pertsona guztiek hezkuntza, gizarte, kultura eta lan aukerak eskuratzeko orduan.
OSASUN MENSTRUALA OINARRIZKO ESKUBIDE BATZUEN PARTE INTEGRALA DA
Osasun menstruala funtsezkoa da Garapen Jasangarrirako Helburu ugari lortzeko eta oinarrizko giza eskubideak betetzeko.
Osasun menstruala hilekoaren kudeaketatik harago doa; osasun globaleko kontua da, ongizatearekin, genero-berdintasunarekin, hezkuntzarekin eta ahalduntzearekin lotuta dagoena.
Askotan, haurrek eta nerabeek hilekoa, lotsa, estigma, beldurra edo antsietate kontzeptuekin lotzen dute. Hilekoa ezkutatu behar den zerbait den heinean, estigma horrek eragin ohi du neskek eta emakumeek beren hormona-zikloari buruzko informaziorik ez eskatzea, sexu- eta ugalketa-osasuneko zerbitzuetara ez sartzea edo hilekoaren produktuen erabilera ez ulertzea.
Isekei beldurra, modu higienikoan aldatzeko urik eta tokirik eza, jasaten dituzten min eta eragozpenak edo hilekoaren produkturik eskuratu ezin izatea direla eta, neskek eta emakumeek etxean geratzea erabakitzen dute hilekoaren zikloan zehar. Hilekoa duten emakumeak fidagarriak eta erabakiak hartzeko gai ez direla dioen irudi estereotipatuaren ondorioz, emakume hauen diru-sarrerak txikiagoak dira eta aukera eta promozio gutxiago dituzte lanean.
OSASUN MENSTRUALAK ERAGINA DU HEZKUNTZAREN KALITATEAN
Mundu osoan, batez beste, neska bat 1-4 egun falta da eskolara hilero, hilekoa mingarria izateagatik.
Hilekoaren inguruko jarrera kulturalek eragin handia dute nesken eta emakumeen hezkuntzarako sarbidean. Saharaz hegoaldeko Afrikako zenbait eskualdetan, non superstizio-sinesmenak eta menstruazio-tabuak oraindik errotuta dauden, haurrak eta nerabeak askotan ezin dira eskolara joan hilekoren zikloan zehar.
Egunero, milaka haur eta nerabek eskolara joateari uzten diote, informazioa, hilekoaren higienerako produktuak eta eskoletan hilekoaren kudeaketarako instalazio egokiak ez dituztelako. Ondorioz, nesken artean errepikapen eta eskola-uzte tasa handiak daude mutilekin alderatuta, batez ere 13 urtetik aurrera.
Tanzanian, nesken % 16,8 eskolara falta da hilekoan, eta bertaratzen direnen artean askok ez dute eskola jardueretan parte hartzen eroso sentitzen ez direlako. Lehen hezkuntzako eskolen % 14k soilik dituzte neskak aldatzeko espazioak. Horrek kalte egiten dio nesken errendimendu akademikoari, osasun emozionalari, eskola uzteko aukerak areagotzen ditu, eta generoko hezkuntza-arrakala areagotzen du. Gainera, haien lan-etorkizuna geldiarazten du.
EZINEZKOA DA OSASUN MENSTRUALA ZAINTZEA EZAGUTZARIK GABE
Mundu osoan hilekoa bizi duten milioika pertsona ez daude prestatuta lehen hilekoa izan aurretik.
Zenbait herrialdetan, lehenengo hilekoa edo menarkak neskak ezkontzeko edo sexu jarduerarako prest daudela adierazten duela uste da, 10 edo 11 urterekin gerta daitekeen arren. Horrek abusu askoren aurrean zaur uzten ditu, haurren ezkontza eta sexu indarkeria barne.
Herrialde askotako neska gehienek ez dute hilekoaren osasunean eta higienean hezkuntzarik edo hilekoaren inguruko uste okerrak dituzte, menarkea gertatzen denean informatuta ez egotea. Horrek beldurra eta antsietatea sortzen ditu kasu askotan. Pubertarora iristean, neskek euren hilekoa jendaurrean eztabaidatu ezin den gai pribatua dela ikasten dute. Informazio iturri nagusiak amak edo beste emakumezko senide eta parekideak dira. Hala ere, ematen duten informazioa ez da beti puntuala edo egokia. Neska, mutil eta nerabe batzuek baino ez dute informazioa eskuratzen, hala nola, komunikabideak eta Internet, gehienetan informazio iturri fidagarriak ere ez direnak.
Hilekoaren osasuna lortzeak esan nahi du neskek, emakumeek eta hilekoaren zikloa jasaten duten guztiek informazioa eskura dezaketela, une egokian eta adin bakoitzerako egokituta, hilekoaren zikloari, hilekoari eta bizitzan zehar izandako aldaketei buruz, baita norbere burua zaintzeari eta hilekoari buruz ere. higiene praktikak.
OSASUN MENSTRUALARI BURUZKO PEDAGOGIA PARTE-HARTZAILEAK BEHAR DIRA
Ebidentziak erakusten duenez, haurrek eta nerabeek erregulartasunez eskoletan jasotzen duten menstruazio-hezkuntza ez da egokia bizitzako etapa bakoitzerako. Izan ere, alderdi biologikoan eta ugalketan zentratzen da soilik; ez da ebidentzia zientifikoetan oinarritutako ezagutzan oinarritzen; ez da neskatoen eta emakumeen benetako esperientzietan zentratzen; testuinguru aniztasunari erantzuten ez dion hilekoaren zikloa ulertzeko modu bakar bati jorratzen dio eta ez ditu inplikatzen mutilak eta gizonak hezkuntza-prozesuan eta hilekoaren narratiben eraldaketan.
Saharaz hegoaldeko Afrikako eskoletan, neska eta nerabe askok ez dute edo ez dakite norengana jo beren ziklo menstrualari buruzko zalantzak argitzeko, eta iseka eta jazarpen bidez diskriminatzen dituzte hilekoarekin lotutako egoerengatik. Eskola askotan ez dago hilekoa kudeatzeko instalazio egokirik. Edateko urik, xaboirik, paperik, komun funtzionalik edo pribatutasunik ez duten bainugelek zaildu egiten dute hilekoaren kudeaketa. Guzti honek arriskuan jartzen du nesken osasuna.
Eskolak irisgarriak ez direnean eta nesken hilekoaren beharretara egokituta ez daudenean, haien hezkuntzarako eskubidea urratzen da.
OSASUN MENSTRUALA EZ DA EMAKUMEEN KONTUA SOILIK
Ikasle askorentzat, irakasleak dira osasun eta higiene menstrualari buruzko informazio-iturri nagusietako bat.
Oso garrantzitsua da ziklo menstrualik ez duten pertsonak osasun menstrualari buruz heztea. Azken finean, munduko pertsonen erdiek bizipen bera badute, ez al litzateke ona izango munduaren beste erdiak osasun menstruala zer den jakitea, dagoen arrakala murrizteko?
Etiopian, hilekoa duten lehen eta bigarren hezkuntzako nesken % 30ek irakasleen bidez eskuratzen dute osasunari eta menstruazio higieneari buruzko informazioa, eta erdiek baino gehiagok diote ez dutela inolako informazio-iturririk. % 15ek amen bidez eskuratzen dute informazioa, eta % 11k osasun-langileen bidez.
Irakasleek funtsezko zeregina dute informazio zehatza eta egokia emateko eta neska eta nerabeentzako ingurune aproposa sortzeko. Hala ere, ez dago estatistikarik, ezta datu nazionalik ere, ematen den hezkuntzaren kalitateari buruz, ezta osasun eta higiene menstrualari buruzko prestakuntza duten irakasleen kopuruari buruz ere.
ZERBITZU, AZPIEGITURA ETA PRODUKTUETARAKO SARBIDEA FUNTSEZKOA DA
Hezkuntza kalitatezkoa izan dadin, ikaskuntza-premietara egokituta egon dadin eta eskuragarria izan dadin, osasun menstruala hezkuntza programetan sartu behar da.
Leku segururik edo hilekoa kudeatzeko gaitasunik ez izateak, eta hilerokoari lotutako minari aurre egiteko tratamendurik ez izateak, haurrak eta nerabeak eskolara ez joatea eta eskola-errendimendua jaistea eragiten dute. Eskola uztea saihesteko, beharrezkoa da hilekorako produktu eraginkor eta eskuragarrien sarbidea eta erabilera bermatzea, eta baita espazio eta zerbitzuetarako sarbidea ere, hala nola ura, saneamendu eta higiene zerbitzuak, gorputza eta eskuak garbitzeko, hilekorako produktuak aldatzeko eta erabilitako produktuak garbitzeko edo uzteko/botatzeko.
Munduko 3 eskolatik 1ek baino gutxiagok hondakinak uzteko edukiontziak dituzte. Kopuru hori gutxien garatutako herrialdeetako 5 eskoletatik 1era jaisten da, eta Saharaz hegoaldeko Afrikako 10 eskoletatik 1era, non 8 eskoletatik 1ek bakarrik eskaintzen dituen menstruazioko higiene-produktuak (dohainik edo salgai). Dena den, produktu horiek ez daude beti eskuragarri edo neska askok ezin dituzte hauek erosi garestiak baitira. Etiopian, hilekoa duten ikasleetatik 1ek etxera iritsi arte itxaroten du bere hileroko produktua aldatzeko.